پده،  Populus euphratica از جمله گونه های درختی است که درمناطق خشک و نیمه خشک در حاشیه رودخانه ها به صورت طبیعی رویش دارد. ایران نیز با 20000 هکتار پده زار از جمله مناطق عمده رویش پده است. در خراسان حاشیه رودخانه تجن در منتهی الیه شمال شرق کشور، توده های طبیعی پده دیده می شوند که از لحاظ زیست محیطی برای منطقه اهمیت ویژه ای دارند. رودخانه تجن از جمله رودخانه های مرزی کشور است که بیشترین توده های طبیعی پده خراسان در حاشیه آن شکل گرفته اند، جنگلهای پده یک مانع اکولوژیکی قوی در برابر تغییرات جغرافیایی رودخانه ها بوجود می آورند و از فرو ریختن تراسهای رودخانه جلوگیری می کنند. جنگلهای پده کمربندهای حفاظتی طبیعی برای اراضی کشاورزی می باشند. تحقیق حاضر به منظور بررسی روند تغییرات پده تحت تاثیر فاکتورهای ادافیکی در حاشیه رودخانه مرزی تجن (سرخس) انجام شده است. منطقه با استفاده تصاویر ماهواره ای، نقشه های موجود و عملیات زمینی مطالعه و مورد شناسایی قرار گرفت. سه ناحیه برای مطالعه انتخاب و در آنها فاکتورهای پوشش گیاهی و خاک مورد بررسی قرار گرفتند. برای این منظور 33 پلات به ابعاد 10×10 متر بصورت سیستماتیک تصادفی عمود بر جهت رودخانه مستقر شد که در 19 پلات اقدام به نمونه گیری خاک در سه عمق 0-30، 60-30 و 60-90 سانتی متر گردید و فاکتورهای بافت خاک، CaCo3, Cl, Mg, Ca, Na, PH, EC, SP  و نسبت جذب سدیم (SAR) در آزمایشگاه تعیین گردید. با استفاده از آزمون تحلیل مولفه های اصلی و آزمون همبستگی، رابطه فاکتورهای بیوفیزیکی پده و فاکتورهای ادافیکی بررسی شد. نتایج بدست آمده مشخص نمود که از لحاظ فاکتورهای فیزیک خاک، پده با درصد رس عمق پائین تر از 60 سانتی متر رابطه مثبت و با درصد شن رابطه منفی داشته است. رابطه پده با عوامل شیمیائی خاک بخصوص با عواملی چون Mg, Na, Cl, EC که بر روی کیفیت خاک موثرند، منفی بوده ولی دامنه تحمل پده نسبت به این عوامل بالا است. آزمونهای اکولوژیکی نشان دادند که شوری، قلیائیت و سمیت کلر فاکتورهای مهم محدود کننده پده در منطقه می باشند. اسیدیته و درصد آهک بعنوان فاکتورهای محدود کننده پده محسوب نمی گردند. آزمون تحلیل مولفه های اصلی (PCA) نشان می دهد که عوامل فیزیکی خاک، مثل سبک بودن بافت خاک و عدم وجود لایه های رسی در عمق گسترش ریشه درختان پده، به طور طبیعی می توانند مانع از گسترش پده در برخی نواحی گردند.

با توجه به شرایط اقلیمی خشک و نیمه خشک حاکم بر ایران، رواناب حاصل از بارندگی در تامین آب مورد نیاز کشاورزی، صنعت و شرب از اهمیت خاصی برخوردار است. شرایط و خصوصیات حوزه های آبخیز مشخص کننده میزان روانابی است که از نزولات جوی بوجود می آید. آگاهی از میزان و حجم رواناب حاصل از بارش به ویژه در مناطقی که آمار اندازه گیری از نزولات جوی و جریانآب های سطحی موجود نمی باشد. به منظور مدیریت منابع آب و بهره برداری از آنها حایز اهمیت است. با عنایت به عدم وجود اطلاعات کافی، برای شبیه سازی، رفتار خاک هایی با ویژگی های متفاوت از نظر بافت، پوشش گیاهی و شیب، در مقابل بارش هایی با شدت و زمان های تداوم موردنظر، استفاده از شبیه سازهای باران در عرصه حوزه های آبخیز و آزمایشگاه ها ضروری می باشد. در این تحقیق، برای بررسی تاثیر درصد تراکم پوشش گیاهی و رطوبت خاک بر مقدار رواناب، از یک دستگاه شبیه ساز باران استفاده شده است. با استفاده از باران ساز، بارش با شدت های 24.5 و 32 میلی متر در ساعت در 145 کرت آزمایشی از حوزه آبخیز طالقان شبیه سازی و مقدار رواناب در هر آزمایش اندازه گیری شد. بر اساس نتایج بدست آمده از ماتریس همبستگی حاصل از متغیرهای مستقل و وابسته مورد مطالعه، از میان متغیرهای موثر در میزان رواناب در دو شدت بارندگی شبیه سازی شده، درصد تراکم پوشش گیاهی از نظر درجه تاثیر در اولویت اول قرار دارد. درصد تراکم پوشش گیاهی در شدت بارندگی های 24.5 و 32 میلی متر در ساعت به ترتیب با ضریب همبستگی 0.903- و 0.872- با مقدار رواناب در سطح 0.01 معنی دار است. همچنین دو رابطه رگرسیونی برای پیش بینی مقدار رواناب در شرایط مختلف از نظر تغییرات متغیرهای مستقل مورد بررسی قرار گرفت.

گیاه بارهنگ کبیر (. Plantago major L) یکی از گیاهان دارویی مهم بوده که در سراسر دنیا در طب سنتی به کار می رود. این تحقیق به منظور بررسی تأثیر عوامل اکولوژیکی و ادافیکی بر مواد مؤثره ی این گیاه صورت گرفت. برای این منظور گیاه بارهنگ کبیر از مناطق مختلف استان مازندران به نام های شوراب، پایین کلا، و پنبه زارکتی جمع آوری گردید. میزان فنول و فلاونوئید عصاره متانولی اسیدی نمونه های گیاهی، به ترتیب با استفاده از منحنی استاندارد گالیک اسید و کوئرستین محاسبه شدند. همچنین فعالیت آنتی اکسیدانی نمونه ها به سه روش بدام اندازی DPPH، نیتریک اکساید و قدرت احیاکنندگی بررسی شد. نتایج ما نشان داد همه بارهنگ های مناطق مختلف، دارای محتوای فنول و فلاونوئید کل و فعالیت آنتی اکسیدانی هستند و میزان فعالیت بیولوژیکی عصاره به میزان فنول و فلاونوئید آن بستگی دارد. از سوی دیگر عملکرد آنتی اکسیدانی گونه ی بارهنگ کبیر تحت تأثیر شرایط آب و هوایی و همچنین خصوصیات رویشگاه و عوامل ادافیکی تغییر می کند. براساس این یافته ها پیشنهاد می شود، شناسایی پتانسیل عصاره ی بارهنگ کبیر و انتخاب رویشگاه و مرحله ی فنولوژی بهینه بسیار ضروری است و امکان فراهم کردن استخراج مواد مؤثره در استفاده های کاربردی از فرآورده ها و توان افزایش عملکرد دارویی گیاهان را سبب می شود.

زمینه و هدف: تغییر کاربری اراضی سبب آشفتگی اکوسیستم می شود و می تواند ذخیره کربن و جریان آن را تحت تأثیر قرار دهد، به ویژه تبدیل اراضی جنگلی برای مقاصد کشاورزی، چرای دام و تفرج، اثرات متعددی روی خصوصیات خاک به ویژه ذخیره کربن آلی خاک دارد. هدف از این مطالعه تعیین میزان و مقایسه ترسیب کربن و خصوصیات ادافیکی خاک بین دو رویشگاه جنگلی تحت چرا و قرق 30 ساله در تنگ دالاب شهرستان ایلام بود. روش بررسی: جهت بی اثر کردن متغیرهای توپوگرافی، نمونه های خاک در دو منطقه قرق و تحت چرا، با در نظر گرفتن شرایط توپوگرافی یکسان از لحاظ جهت دامنه، ارتفاع و شیب و به روشتصادفیسیستماتیک ازهرمنطقهازعمق صفرتا30 سانتی متریزمین برداشت وازهرمنطقه30 نمونهخاکجمع آوری گردید. یافته ها: نتایج این مطالعه نشان داد که اختلاف معنی داری بین درصد آهک، اسیدیته و بافت خاک بین دو منطقه قرق و قرق نشده وجود ندارد. همچنین نتایج نشان داد که میزان وزن مخصوص ظاهری و حقیقی، هدایت الکتریکی، ازت کل، فسفر، پتاسیم تبادلی، کربن آلی، ماده آلی و ترسیب کربن بین دو منطقه قرق شده و قرق نشده دارای اختلاف معنی دار آماری در سطح 95 درصد است. بحث و نتیجه گیری: مقایسه خصوصیات ادافیکی خاک در دو منطقه قرق و تحت چرا نشان دهنده وجود اختلاف معنی دار آماری برای بیش تر فاکتورها بود. همچنین مقادیر ترسیب کربن در خاک منطقه جنگلی قرق شده با میزان 03/60 تن در هکتار بیش تر از مقادیر آن در خاک منطقه قرق نشده و تحت چرا با میزان 17/41 تن در هکتار به دست آمد. درنهایت، برای برآورد ترسیب کربن خاک، دو مدل رگرسیونی معتبر با ضریب تبیین (R2)، 995/0 و 998/0 به ترتیب برای منطقه قرق شده و قرق نشده به دست آمد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

به منظور ارزیابی میزان موفقیت و زنده مانی گونه های سنجد و زبان گنجشک در جنگل کاری اطراف فرودگاه بین المللی شهر تبریز، پارامترهای کمی و کیفی درختان در 96 قطعه نمونه 300 مترمربعی دایره ای شکل اندازه گیری شد. جهت بررسی تاثیرات ادافیکی این دو گونه، 9 نمونه از دو عمق 10-0 و 20-10 سانتی متری خاک توده های جنگلی سنجد، زبان گنجشک و منطقه شاهد مجاور آنها که طبیعی و بدون پوشش گیاهی بود، به صورت تصادفی برداشت شد. نتایج نشان داد که نه تنها بین گونه زبان گنجشک و سنجد از لحاظ رشد قطری، رویش ارتفاعی و میانگین سطح مقطع در هکتار اختلاف معنی د اری وجود نداشت، بلکه در بیشتر موارد گونه زبان گنجشک نسبت به سنجد از وضعیت کیفی مناسب تری برخوردار بود. در تجزیه و تحلیل خاک مشخص شد که این 2 گونه مقدار هدایت الکتریکی خاک را در عمق 20-10 سانتی متر افزایش دادند، اما بر مقدار عناصر آهک و پتاسیم تاثیر معنی داری نداشتند. عمق 10-0 سانتی متر خاک توده زبان گنجشک و منطقه شاهد مقدار اسیدیته بیشتری نسبت به عمق 20-10 سانتی متری داشت. درصد کربن آلی و نیتروژن نیز در عمق 10-0 سانتی متر خاک توده های سنجد و زبان گنجشک در سطح احتمال 5 درصد بیشتر از عمق 20-10 سانتی متری بود. سنجد و زبان گنجشک در سطح احتمال 1 درصد باعث کاهش مقدار فسفر در اعماق 10-0 و 20-10 سانتی متری خاک شدند. در سایر مقایسه های انجام شده، اختلاف معنی داری بین میانگین ها مشاهده نشد.

این تحقیق به بررسی پوشش گیاهی مراتع منطقه نیمه استپی استان فارس با توجه به خصوصیات ادافیکی و فیزیوگرافی می پردازد. در این راستا، یک سایت مرتعی در منطقه انارک مشکان در اقلید فارس به وسعت 11504 هکتار انتخاب شد و جهت تعیین گروه های اکولوژیک گیاهی، در چهار طبقه ارتفاعی 2400 تا 2800 متری اندازه گیری پارامترهای تراکم و وفور در تعداد 268 پلات یک متر مربعی در امتداد 4 ترانسکت 300 متر طولی و 8 ترانسکت 100 متر عرضی در قالب شکل کلی I به تفکیک هر طبقه ارتفاعی صورت گرفت. با استفاده از دو تکنیک DCA و TWINSPAN طبقه بندی پوشش گیاهی بر اساس گروه های اکولوژیک گیاهی انجام شد و سپس با استفاده از نقشه شکل زمین بر مبنای سه نقشه ارتفاع، شیب و جهت در محیط ILWIS شاخص تشابه SÖrenson جهت بررسی شباهت و عدم شباهت میان قطعات نمونه محاسبه و از روی آن تعداد و محل حفر پروفیل خاک تعیین شد. در نهایت در 87 پروفیل بدست آمده عوامل ادافیکی نظیر ساختمان، بافت خاک، کربن آلی K، P، N، pH و Ec آهک و گچ و عوامل فیزیوگرافی شامل ارتفاع، شیب و جهت اندازه گیری شد و با کاربرد دو تکنیک DCA و CCA ارتباط میان خصوصیات پوشش گیاهی و عوامل محیطی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد در شکل گیری 17 گروه اکولوژیک گیاهی عوامل محیطی شامل آهک، سیلت و رس، کربن آلی و پتاسیم در طبقه ارتفاعی 2500-2400 متری، عوامل فیزیوگرافی به همراه pH و رس در طبقه ارتفاعی 2600-2500، در طبقه ارتفاعی 2700-2600 متری عوامل فیزیوگرافی به همراه گچ و pH، شن و فسفر و در طبقه ارتفاعی 2800-2700 متری شن و آهک موثر بوده است.

هدف از این مطالعه، بررسی گروه گونه های بوم شناختی در رابطه با برخی عوامل فیزیوگرافی و فیزیکی و شیمیایی خاک در حوزه ارشت به مساحت تقریبی 510 هکتار در منطقه حفاظت شده کبیرکوه ایلام است. برای این منظور 67 قطعه نمونه به ابعاد 20×20 متر به صورت منظم- تصادفی (با فواصل 150 متری) در منطقه پیاده شدند. در داخل قطعات نمونه، نوع گونه، تعداد و درصد پوشش درختان و درختچه ها با اندازه گیری قطر کوچک و بزرگ تاج مشخص شدند. برای برداشت پوشش علفی، درصد پوشش هر گونه علفی در سطح چهار میکروپلات 5/1 مترمربعی با استفاده از مقیاس دمین (Domin) مشخص شد. از روش های آنالیز تطبیقی متعارف (CCA) و آنالیز دوطرفه گونه های شاخص (TWINSPAN) برای طبقه بندی رویشگاه و تعیین گروه های بوم شناختی و تعیین روابط آنها با عوامل محیطی استفاده شد. نتایج نشان داد که شش گروه گونه در منطقه مورد مطالعه وجود دارند. در این تفکیک برخی عوامل فیزیکی و شیمیایی خاک و عوامل فیزیوگرافی نقش داشتند. نتایج نشان داد که مهمترین عوامل محیطی موثر در استقرار و پراکنش گروه های بوم شناختی شامل بافت خاک، آهک، ازت، کربن آلی، ارتفاع از سطح دریا و شیب می باشند.